Ο ρόλος του διαφράγματος

Από τεχνική σκοπιά το διάφραγμα είναι ένα κυκλικό, μηχανικά μεταβαλλόμενο άνοιγμα, μέσα από το οποίο περνάει το φως για να αποτυπώσει την εικόνα στον αισθητήρα. Στα αγγλικά λέγεται apperture, αλλά συμβολίζεται με το γράμμα » f «. Εκτός όμως από ρυθμιστής φωτισμού, το διάφραγμα παίζει έναν πιο καθοριστικό ρόλο στην αισθητική του οπτικού αποτελέσματος.

Ρυθμιστής ακριβείας

Μεταβάλλοντας το άνοιγμα του διαφράγματος, μεταβάλλεται ανάλογα η ποσότητα του φωτός που φτάνει στον αισθητήρα. Όσο μικρότερο είναι το άνοιγμα, τόσο μικρότερη είναι η ποσότητα του εισερχόμενου φωτός. Όταν το άνοιγμα μεγαλώνει, η ποσότητα του εισερχόμενου φωτός αυξάνεται.

Όταν το άνοιγμα του διαφράγματος είναι μικρό, έχει καθιερωθεί να λέμε ότι έχουμε μεγάλο διάφραγμα. Αυτό αρχικά μπορεί να μπερδεύει λίγο, είναι όμως απόλουτα σωστό. Το διάφραγμα είναι ένα εμπόδιο που παρεμβάλεται στη διαδρομή του φωτός. Έτσι μικρό άνοιγμα σημαίνει μεγάλο εμπόδιο, δηλαδή μεγάλο διάφραγμα.

Αντίστοιχα, όταν το άνοιγμα του διαφράγματος είναι μεγάλο, έχουμε μικρό εμπόδιο και λέμε ότι έχουμε μικρό διάφραγμα. Το πόσο μεγάλο ή μικρό διάφραγμα θα επιλέξουμε, εξαρτάται από την ένταση του φωτισμού που έχουμε να διαχειριστούμε με τελικό στόχο να έχουμε μια κανονική έκθεση του αισθητήρα στο φως, ώστε πάρουμε μια σωστή αποτύπωση.

Το διάφραγμα μετριέται με συγκεκριμένες αριθμητικές ενδείξεις οι οποίες είναι διεθνείς και είναι εξαιρετικά ακριβείς. Για παράδειγμα, όταν στην Ελλάδα λέμε διάφραγμα f=4, κάποιος άλλος φωτογράφος που βρίσκεται στην άλλη άκρη της γης (π.χ. στον βόρειο πόλο), θα καταλάβει ακριβώς τι εννοούμε. Οι τιμές αυτές αυξάνονται όσο το διάφραγμα μεγαλώνει και ελαττώνονται όσο το διάφραγμα μικραίνει.

Δείκτης ποιότητας του φακού

Κάθε φακός έχει μια ελάχιστη και μία μέγιστη τιμή διαφράγματος στην οποία μπορεί να φτάσει. Η ελάχιστη τιμή (π.χ. f=5.6) είναι ένας αξιόπιστος δείκτης για την ποιότητα των κρυστάλλων του φακού. Μια χαμηλή τιμή ελάχιστου διαφράγματος χαρακτηρίζει έναν φακό που έχει πολύ καθαρά κρύσταλλα. Ένας τέτοιος φακός μπορεί να λειτουργήσει σε συνθήκες χαμηλότερου φωτισμού σε σχέση με έναν φακό που έχει υψηλότερη ελάχιστη τιμή διαφράγματος. Αλλά και σε συνθήκες που θεωρητικά όλοι οι φακοί μπορούν να λειτουργήσουν (π.χ. με διάφραγμα f=5.6), ένας φακός με χαμηλή τιμή ελάχιστου διαφράγματος (π.χ. f=2.8), μπορεί να δώσει μια εικόνα με μεγαλύτερη ευκρίνεια και μεγαλύτερο δυναμικό εύρος. Επίσης ένας τέτοιος φακός είναι αρκετά ακριβότερος από έναν φακό με υψηλότερη τιμή ελάχιστου διαφράγματος.

Καθορίζει το βάθος πεδίου

Με τον όρο βάθος πεδίου εννοούμε την απόσταση μέσα στην οποία έχουμε καθαρή εικόνα. Όταν αυτή η απόσταση είναι μικρή, λέμε ότι έχουμε ρηχό βάθος πεδίου. Όταν αυτή η απόσταση είναι μεγάλη, λέμε ότι έχουμε μεγάλο βάθος πεδίου.

Το διάφραγμα είναι ο μηχανισμός που μας επιτρέπει να ορίσουμε το βάθος πεδίου και να δημιουργήσουμε το οπτικό αποτέλεσμα που επιθυμούμε. Μικρό διάφραγμα θα μας δώσει ρηχό βάθος πεδίου. Μεγάλο διάφραγμα θα μας δώσει μεγάλο βάθος πεδίου.

Μεγάλο βάθος πεδίου χρειαζόμαστε όταν έχουμε ένα πλάνο που πρέπει να είναι όλα καθαρά σε μεγάλο βάθος (π.χ. ένα τοπίο). Το μικρό βάθος πεδίου είναι χρήσιμο σε περιπτώσεις που θέλουμε να θολώσουμε το φόντο για να επικεντρωθούμε στο κυρίως θέμα (π.χ. ένα πορτραίτο). Το θόλωμα του φόντου είναι η πιο γνώριμη μορφή ρηχού βάθους πεδίου και στη γλώσσα των φωτογράφων μπορεί να ακούσουμε να το λένε «bokeh» (μποκέ), λέξη που προέρχεται από την ιαπωνική γλώσσα και σημαίνει φλουτάρισμα, δηλαδή θόλωμα.

Δείτε το video που εξηγεί τι είναι το βάθος πεδίου:

Καθημερινά παρέχω εκπαίδευση και συμβουλευτική σε επαγγελματίες που θέλουν να φτιάχνουν μόνοι τους τα video για την προώθηση της δουλειάς τους.

Χρειάζεσαι καθοδήγηση; Θα χαρώ να μιλήσουμε! Εδώ κάνουμε απλά όλα αυτά που φαίνονται πολύπλοκα. Η πρώτη μας διαδικτυακή συνάντηση δεν έχει κόστος.

κλικ εδω

Δείτε περισσότερα Video Tips & Clicks

κλικ εδω

Η αναπαραγωγή, δημοσίευση, τροποποίηση, ή εκμετάλλευση των φωτογραφιών, video, κειμένων και λογότυπων που περιλαμβάνονται στον παρόντα ιστότοπο για οποιαδήποτε χρήση προσωπική ή εμπορική χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια, απαγορεύται αυστηρά βάσει του Νόμου 2121/93 (όπως έχει τροποποιηθεί μέχρι σήμερα), του Νόμου 4481/2017 περί διαδικτυακής προσβολής δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και συγγενικών δικαιωμάτων (ΕΔΠΠΙ), του Νόμου 4708/2020 περί ενίσχυσης της προστασίας πνευματικών δικαιωμάτων στο διαδίκτυο και των διεθνών συμβάσεων περί προστασίας πνευματικών δικαιωμάτων.